Het thema van dit symposium was:

De rol van intergenerationele overdracht bij familiaal georganiseerd misbruik.
Hoe komt het dat ouders zo vaak betrokken zijn bij het misbruik en de exploitatie van hun eigen kinderen?

• Lezing 1 door ervaringsdeskundige Yvonne van Riemsdijk

Yvonne van Riemsdijk is spreker, adviseur en tevens ervaringsdeskundige binnen de specialistische ggz en licht hulpverleners en incidenteel ook slachtoffers voor over verschillende thema’s, waaronder georganiseerd sadistisch en ritueel misbruik. Doordat zij zelf als kind vele jaren slachtoffer is geweest van deze vorm van kindermisbruik heeft zij veel inhoudelijke kennis over zowel de gevolgen als de werkwijzen binnen deze georganiseerde netwerken.

• Q&A panel: Ervaringsdeskundigen aan het woord

Een nieuw symposium onderdeel: een Q&A panel. 4 Moeders met een TGG achtergrond hebben antwoord gegeven op een vraag gerelateerd aan hoe hun traumatische ervaringen impact hebben gehad op het opvoeden van hun kinderen. Ook hebben ze antwoord gegeven op vragen van deelnemers.

• Lezing 2 door Ellen Lacter

Ellen Lacter heeft in twee delen haar kennis en ervaring over het onderwerp van intergenerationele overdracht van de destructieve patronen bij TGG gedeeld.

Ellen P. Lacter, Ph.D., is a California licensed Clinical Psychologist and Registered Play Therapist and Supervisor. She is Academic Coordinator of the Play Therapy Certificate program at University of California- San Diego, Division of Extended Studies. In the mid-1990s, she acquired expertise in the treatment of dissociative disorders and extreme abuse, particularly victims of ritualistic abuse, torture-based mind control, child sex-trafficking, and production of sadistic child abuse materials. She is an activist on behalf of survivors of extreme abuse, based in her website: www.endritualabuse.org. This presentation examined the psychological mechanisms that perpetuate the cycle of extreme child abuse, including ritualistic abuse, torture-based mind control, production of sadistic child abuse materials, and sex-trafficking of young children to multiple perpetrators.

• Lezing 3 (naderhand) door Michael Salter

Dr. Michael Salter is the Scientia Associate Professor of Criminology at the School of Social Sciences at UNSW and an expert in child sexual exploitation and gendered violence. Michael sits on the Board of Directors of the International Society for the Study of Trauma and Dissociation. More information about Michael: www.organisedabuse.com. Familial organised abuse involves cultures of sexual abuse within families, in which children are subject to sexual abuse by family members and adults outside the family. It appears that parents (and particularly incestuous fathers) are the most common perpetrators of organised abuse. This type of abuse tends to involve a comparatively small number of victims who are extensively victimised, with the early initiation of abuse, quick progression to serious abuse, and a high intensity and prolonged duration of victimisation.

Het thema van dit symposium was:

Het voorkomen van intergenerationele overdracht van trauma.
De invloed van structurele onveiligheid in de kindertijd op de ontwikkeling van trauma-gerelateerde DIS, en de daaruit resulterende hechtingsproblemen

• Lezing 1 door Moniek Boon en Vera van Dongen

Systeemtherapeut Moniek Boon en kinder- en jeugdpsychiater Vera van Dongen werken beiden bij Trauma en Transitie. De lezing ging dieper in op de volgende vragen: Wanneer zijn we als ouder 'good enough'? En voorkom je daarmee dat je kind PTSS krijgt? Of DIS? Of is er als een kind CPTSS of DIS ontwikkelt eigenlijk ook altijd wat met die ouders? Hoe maakbaar is 'het' ouderschap of opgroeien zonder traumata? En als er wel traumata zijn en je CPTSS of DIS ontwikkelt, welke factoren dragen dan bij aan goed genoeg ouderschap?

• Lezing 2 door Anneke Vinke

Gehechtheid en met name de overdracht van gehechtheidsstijl van ouder op kind is een geliefd onderzoeksthema in de pedagogiek en psychologie. In deze lezing ging Anneke in op wat we weten uit wetenschappelijk onderzoek over intergenerationele overdracht van gehechtheids- en traumatische ervaringen van ouder op kind. Wat is er uit onderzoek bekend over good-enough opvoeden? Trauma’s uit het verleden van ouders die (on)bewust doorwerken in het heden, in de opvoeding en in de ontwikkeling van gehechtheid, worden vanuit theoretisch en praktisch perspectief belicht.

• Lezing 3 door Majone Steketee

Majone Steketee studeerde in 1986 af als andragoloog bij de Universiteit van Amsterdam en is in 1995 gepromoveerd op het onderwerp vrouwenhulpverlening in de psychiatrie. Majone is expert op de terreinen van jeugd(zorg), geweld in afhankelijkheidsrelaties en de geestelijke gezondheidszorg. De lezing ging in op de vraag hoe het komt dat we de intergenerationele cirkel zo moeilijk kunnen doorbreken? Waarom komen we als hulpverlener de kinderen van toen weer tegen als de ouders van nu. Ze ging in op de mechanismen die een rol spelen in de intergenerationele overdracht van geweld in gezinnen en daarmee op de overdracht van problematiek van ouders naar kinderen. Hoe kunnen we meer aandacht besteden aan de gevolgen voor de kinderen als er thuis sprake is van kindermishandeling, of psychiatrische of verslavingsproblematiek van de ouders.

• Lezing 4 door een ervaringsdeskundige

Een ervaringsdeskundige (die ook hulpverleenster is) heeft in een samenspraak met haar therapeute haar inzichten gedeeld die illustreren hoe intergenerationele overdracht zijn tol heeft geëist, zowel op haar leven, als op dat van haar kinderen.

Het thema van dit symposium was:

Mensen met dissociatieve problematiek die vast zitten in het sekswerk, en die los willen komen uit een leven van uitbuiting en prostitutie

• Lezing 1 door Harmina Pieterson

Harmina is Projectmanager Mensenhandel en Prostitutie bij het Leger des Heils. Het Leger des Heils verzorgt Opvang voor Slachtoffers Mensenhandel met Multi problematiek (OMM). Binnen de OMM plekken worden regelmatig mensen opgenomen met ernstige dissociatieve problematiek en een gefragmenteerde persoonlijkheid. Ze vertelt over de complexiteit van deze doelgroep en de mogelijkheden qua opvang en uitstappen.

• Lezing 2 door Jeanette Huizinga en Wendy Huivenaar

Jeanette en Wendy van Stichting Terwille vertellen over hun ervaringen en wat helpt om uit de prostitutie los te komen voor mensen met een Dissociatieve Identiteits Stoornis. Ze delen hoe hun begeleiders, de bewoners, medebewoners en behandelaren hiermee omgaan in het gewone leven, binnen hun woonsetting en andere vormen van zorgverlening.

• Lezing 3 door Phoebe

Ervaringsdeskundige Phoebe vertelt haar verhaal. Ze deelt over het 'gat' dat zij heeft ervaren in de hulp die beschikbaar is, en de hulp die werkelijk nodig is voor overlevers van TGG. Ze geeft ook inzicht in het ontstaan van onderlinge loyaliteit tussen overlevers, maar ook tussen overlevers en daders.

• Lezing 4 door Frits Rouvoet

Stichting Bright Fame wil vrouwen en mannen helpen om uit de prostitutie te stappen. Samen willen zij ontdekken waar hun passies, dromen en talenten liggen zodat zij op de bestemming komen die bij hen past. Het persoonlijke contact en het opbouwen van een vertrouwensrelatie is een belangrijk speerpunt van Bright Fame.

Het thema van dit symposium was:

Dissociatieve problematiek bij kinderen en adolescenten: Kinderen met dissociatieve problematiek en hun ouders; 'Wie doet nu zoiets?'

• Lezing 1 door Arianne Struik en Sander van Arum

In deze presentatie gaan Arianne Struik en Sander van Arum in op de dynamiek bij kinderen die door hun ouders worden mishandeld en misbruikt. Met name de loyaliteit, de positieve hechting en het verlangen naar ouders kan een lastig aspect van behandeling vormen. Kinderen kunnen zichzelf verantwoordelijk maken voor de mishandeling of het misbruik en deze schuld en schaamtegevoelens kunnen hardnekkig zijn. Of ze blijven boos op hun ouders en wijzen hen af. Het bespreekbaar maken en erkennen van het verlangen naar ouders is een belangrijk onderdeel van de weg naar herstel.

• Lezing 2 door Sander van Arum en Arianne Struik

Ouders kunnen uiteenlopende beweegredenen hebben die leiden tot misbruik en mishandeling van hun kinderen. Veel kinderen met een dissociatieve stoornis hebben geconcludeerd dat zij verantwoordelijk zijn en dat zij het verdiend hebben. In deze presentatie zetten Arianne en Sander uiteen hoe deze kennis over plegers kan helpen bij de behandeling van kinderen met een dissociatieve stoornis, en hoe deze kan worden omgezet in psycho-educatie of een boodschap voor deze kinderen.

• Lezing 3 door een ervaringsdeskundige

Wat gebeurt er in het hoofd van een verdeeld kind dat niet praat? Deze vraag is de drijfveer voor de ervaringsdeskundige om haar verhaal te vertellen. Om datgene wat verborgen gaat achter het dikke rookgordijn dat opgeworpen wordt in het systeem van kinderen die het slachtoffer zijn van transgenerationeel georganiseerd geweld een stem geven.

• Lezing 4 door Mariëtte Groenendijk

Mariëtte is klinisch psycholoog en (kinder- en jeugd)psychotherapeut en EMDR-supervisor. De zogenoemde primaire hechtingsrelaties zijn van immens belang voor de verdere levensloop. Deze lezing biedt een theoretische inleiding op het onderwerp gehechtheid, waarna de vertaalslag zal worden gemaakt naar de praktijk van het opgroeien binnen de primaire hechtingsrelaties met ouders/verzorgers en naar de praktijk van de latere therapeutische hechtingsrelatie met een hulpverlener wanneer hulp gezocht wordt voor de trauma-gerelateerde problematiek.

Het thema van dit symposium was:

De huidige situatie rondom georganiseerd misbruik in Nederland en een vergelijking met de stand van zaken in Australië

• Lezing 1 door Sanne Terlingen

Twee jaar lang deed onderzoeksjournaliste Sanne Terlingen samen met collega Huub Jaspers onderzoek naar georganiseerd seksueel misbruik. In deze lezing geeft Sanne Terlingen een kijkje achter de schermen bij het grote onderzoek naar georganiseerd seksueel misbruik en de uitzending ‘Glasscherven en Duistere Rituelen’.

• Lezing 2 door Sjoerd van Bemmel

In Nederland worden jaarlijks meer dan 3.000 Nederlandse vrouwen en mannen slachtoffer van seksuele uitbuiting. Ruim een derde hiervan is bovendien minderjarig. In deze presentatie gaat Sjoerd van Bemmel, senior onderzoeker bij het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel (CKM), in op wie deze slachtoffers zijn en op welke wijze dit inzicht kan helpen in het vormgegeven van effectief beleid. Johannes Dijkstra, teamleider Chat met Fier, legt uit hoe de hulpverleners van Fier in contact gaan met deze slachtoffers en op welke wijze zij hen helpen.

• Lezing 3 door Michael Salter

Scientia Associate Professor Michael Salter is a criminologist at the University of New South Wales, where he studies the criminological aspects of complex trauma, including the intersections of technology with abuse, violence and exploitation. This presentation discusses emerging responses to organised abuse in Australia and overseas, identifying areas of strength as well as ongoing gaps and controversies.

• Lezing 4 door Susan van der Woude

Susan is GZ-psycholoog en orthopedagoog, is werkzaam als Hoofd Behandeling open en gesloten residentiële jeugdzorg binnen Pluryn, Regio Utrecht. Susan heeft circa 20 jaar ervaring binnen de meidenhulpverlening binnen zowel justitiële jeugdzorg, JeugdzorgPlus als open jeugdzorg.

Het thema van dit symposium was:

Dissociatieve problematiek bij kinderen en adolescenten 2.0

• Lezing 1 door Kirsten Hauber

Dr. Kirsten Hauber is GZ-psycholoog, (groeps)psychotherapeut en EMDR-practitioner. Zij is associate professor bij Curium-LUMC, en senior onderzoeker en psychotherapeut bij Youz. In deze lezing gaat Kirsten Hauber in op onveilige hechting en dissociatie, en bespreekt de veel voorkomende overdracht- en tegenoverdrachtsfenomenen.

• Lezing 2 door Arianne Struik

Arianne is ontwikkelingspsycholoog/ systeemtherapeut en EMDR-supervisor. Ze werkte tweeëntwintig jaar in de kinder en jeugd psychiatrie. In deze lezing staat de behandeling van de traumatische herinneringen en post traumatische stress klachten centraal. Hoe kunnen deze herinneringen eruit zien bij deze kinderen. Hoe kunnen die herinneringen toegankelijk worden als er sprake is van amnesie en hoe kunnen ze worden verwerkt. Waarom is dat eigenlijk nodig? Wat levert het op? En waarom is dat niet genoeg, waarom is ook behandeling van de hechting nodig?

• Workshop 1 door Mariëtte Groenendijk

Dealen met delen’, het verbeteren van de interne samenwerking als doel in de behandeling van structurele dissociatie bij adolescenten. Deze workshop geeft informatie over het verbeteren van de interne samenwerking en wat daar allemaal bij komt kijken. Deze informatie is afgestemd op een breder publiek van cliënten, naasten en hulpverleners.

• Workshop 2 door Hans van der Ham

Workshop behandeling bij trauma en dissociatie, een praktijkvoorbeeld. In deze workshop wordt de behandeling van een jeugdige gevolgd aan de hand van bovenstaand model. Hierin komen tevens de dilemma’s en tegenslagen naar voren waar de therapeut mee geconfronteerd wordt en de oplossingen waarvoor in deze situatie gekozen is.

• Workshop 3 door Jan de Vries

Besloten intervisie bijeenkomst Binnen deze besloten workshop gaat het om een intervisie bijeenkomst geleid door Jan de Vries. Deze bijeenkomst is vorig jaar bijzonder goed ontvangen door de aanwezigen. Binnen deze intervisie is er ruimte om uw eigen casus in te brengen en met collega’s tegen het licht te houden. Er is ruimte voor vragen rond thema’s als dissociatieve problematiek bij kinderen, EMDR technieken rond dissociatie en georganiseerd misbruik.

• Workshop 4 door Anne de Vries en Bas Kremer

Anne de Vries en Bas Kremer geven een workshop rond de laatste ontwikkelingen in ons onderzoek naar georganiseerd misbruik en lichten onze gewijzigde visie op TGG toe. Verder is er ruimte om vragen te stellen en in gesprek te gaan mocht je een kind in behandeling hebben en twijfel hebben of er mogelijk sprake is van georganiseerd misbruik.

Het thema van dit symposium was:

Vroegtijdige herkenning en behandeling van dissociatieve stoornissen bij kinderen en adolescenten

• Lezing 1 door Kirsten Hauber

Omdat een dissociatieve stoornis in de kern een hechtingsstoornis is, vormt een veilige behandelrelatie de basis van de behandeling van een dissociatieve stoornis. Een veilige therapeutische alliantie maakt het mogelijk contact te maken met gevoelens, gedachten, verlangens in relatie tot zichzelf en de therapeut en deze te leren verdragen. Maar het bewerkstelligen en onderhouden van deze veilige therapeutische relatie met iemand met dissociatieve stoornis is een grote uitdaging doordat overdracht- en tegenoverdrachtfenomenen de veiligheid bedreigen. In deze lezing gaat Kirsten Hauber in op onveilige hechting en dissociatie, en bespreekt de veel voorkomende overdracht- en tegenoverdrachtsfenomenen.

• Lezing 2 door Arianne Struik

Traumatische herinneringen als basis van een behandeling van een dissociatieve stoornis. Kinderen met een dissociatieve stoornis hebben traumatische ervaringen die zo overweldigend zijn dat ze niet kunnen worden geïntegreerd of zelfs in het bewustzijn worden gehouden. Omdat het ontbreekt aan een veilige hechtingsfiguur die de stress voor het kind kan reguleren en die persoon vaak ook degene is die hen pijn doet is deling van de persoonlijkheid een effective oplossing. De behandeling van dissociatieve stoornissen moeten dan ook gericht zijn op enerzijds de onthechting en onveilige hechtingsrelaties en anderzijds de traumatische herinneringen. In deze lezing staat de behandeling van de traumatische herinneringen en post traumatische stress klachten centraal.

• Workshop 1 door Hanna Stolper

Een workshop over dissociatie en dissociatieve stoornissen bij kinderen en jongeren. Krijgen zij wel de juiste behandeling? Hoe kan het dat we deze kinderen in de praktijk van de Jeugd GGZ zo weinig zien? Herkennen we de problematiek onvoldoende of worden ze eenvoudigweg niet verwezen? Is het een gevolg van de dissociatie zelf, waardoor de trauma’s verborgen blijven? In deze workshop zullen we bij deze vragen stilstaan.

• Workshop 2 door een ervaringsdeskundige

Met ervaringsdeskundige met dissociatieve problematiek (DIS) in gesprek. Ze vertelt over hoe zij DIS vroeger heeft ervaren. Niet alleen DIS als een overlevingstechniek, maar ook hoe het is om te leven met DIS. Hoe lastig het is dat je er vaak geen controle over hebt.

• Workshop 3 door Krista Schaeffer

Hechting en vroegkinderlijke traumatisering – complexiteit in de behandeling. In deze workshop zal aandacht besteed worden aan het herkennen van hechtingsproblematiek en met name de gedesorganiseerde kenmerken en dissociatie bij kinderen. De behandeling van kinderen met vroegkinderlijk trauma is complex en vraagt meer dan een gewone behandeling. Kinderen zijn nog afhankelijk van hun systeem voor verzorging en ontwikkeling en dat maakt het betrekken van het systeem bij de behandeling ook erg belangrijk, al kan dat ook nog wel eens gevoelig liggen als er sprake is van (onbedoelde) schuld.

• Workshop 4 door Gré van der Zee

Dissociatieve stoornissen bij kinderen en jongeren, ten gevolge van seksueel misbruik, mogelijk zelfs geritualiseerd misbruik. Hoe herken je het? Wat is belangrijk in de behandeling en wat doe je als de omgeving het probleem niet lijkt te herkennen, of niet wil herkennen?

Het thema van dit symposium was:

Therapeutische mogelijkheden en onmogelijkheden bij (doorgaand) georganiseerd misbruik

• Lezing 1 door Christel Kraaij

Christel verzorgt een lezing over het onderzoeken van therapeutische mogelijkheden, ook als er sprake is van nog doorgaand misbruik. Haar lezing gaat over de dilemma’s die je kunt tegenkomen als je met cliënten werkt met vergelijkbare verhalen en daarop gebaseerd een aantal do’s and dont’s.

• Lezing 2 door Marian Tankink

Verklaren bij de politie: verwarrend en frustrerend voor alle partijen. Slachtoffers van seksuele uitbuiting die met het justitiële systeem in aanraking komen kunnen zich wisselend presenteren. Dit gedrag en de daaruit voortkomende interactie kan tot verwarring en misinterpretatie leiden, bij zowel het slachtoffer als bij de politie. In deze presentatie gaat de spreker in op de psychologische en sociale barrières die deze vrouwen ervaren bij het doen van aangifte. Er wordt ingegaan op het problematische geheugen en de moeilijkheden die dit bij de aangifte kan geven bij zowel de aangeefster als de politie.

• Workshop 1 door overlevende Brenda

Een workshop over wat helpend was of juist minder helpend binnen een therapie traject bij doorgaand misbruik. Door vanaf jongs af aan veelvuldig te dissociëren en DIS (dissociatieve identiteitsstoornis) te ontwikkelen heb ik mijn geschiedenis kunnen overleven. Echter wat toen mijn overleving is geweest heeft me parten gespeeld tijdens mijn therapietraject. Dit veelal omdat geprogrammeerde/gemanipuleerde alters de therapie overnamen en wisten te ondermijnen waardoor therapie doen amper mogelijk was. Dit gebeurde vaak zeer geraffineerd waardoor de therapeuten die ik door alle jaren heen bezocht heb nooit de mogelijkheid hebben gekregen een helder beeld te kunnen schetsen van wat er aan de hand was en wat voor therapie nodig was.

• Workshop 2 door Hetty de Bruin

Informatie over TGG, op basis van de ervaring van Tegen Haar Wil, een anonieme telefonische hulpdienst voor vrouwen en meisjes die onder andere te maken hebben (gehad) met geweld. Er is uitleg over signalen van TGG en de stappen die je daarna kunt zetten.

• Workshop 3 door Bas Kremer en Anne de Vries

Nieuwe (werk)definitie voor SRA, (Sadistic Ritual Abuse), een verschuiving naar TGG, Transgenerationeel Georganiseerd Geweld. Afgelopen twee jaar hebben wij met 15 collega’s gepoogd te beschrijven wat SRA nu eigenlijk is. Deze collega’s vertegenwoordigden verschillende instellingen in Noord Nederland. Het beeld dat we hadden verschoof steeds meer richting mensenhandel en uitbuiting en zo ontstond een nieuwe (werk)definitie. We merken dat de nieuwe definitie nogal wat (interne) discussie oproept. In de workshop bespreken we de overwegingen van deze nieuwe werkdefinitie.

• Workshop 4 door Aernoud van der Knoop en Wieke Hensbroek

Psychotherapie en beeldende therapie bij doorgaand misbruik. Wat werkt? Sommige therapeuten nemen patiënten van wie zij weten of vermoeden dat er sprake is van doorgaand misbruik niet in behandeling, vanuit het standpunt dat het doen van (psycho)therapie niet mogelijk is zolang er sprake is van doorgaand geweld. Andere therapeuten worstelen met vragen over de te varen koers, ethische dilemma’s, juridische vraagstukken, en het hanteren van de eigen tegenoverdrachtsreacties. In de workshop wordt door de therapeuten stilgestaan bij de mogelijkheden voor behandeling van patiënten met doorgaand misbruik. Er wordt aandacht besteed aan de voetangels en klemmen in het werken met deze patiënten en er wordt specifieke aandacht besteed aan hoe patiënten middels een intensieve combinatie van psychotherapie en beeldende therapie kunnen leren zich los te maken uit een dadernetwerk.

• Workshop 5 bestaat uit onze documentaire 'Niets is wat het lijkt'.

Het KTGG heeft deze documentaire laten maken, waarin betrokkenen en ervaringsdeskundigen zich uitspreken over hun ervaringen met symptomen van transgenerationeel geritualiseerd geweld. Het blijkt dat er geen eenduidigheid over bestaat, integendeel. Bij een deel van de geïnterviewden bestaat grote scepsis over de realiteitswaarde van wat gerapporteerd wordt, terwijl bij een ander deel sprake is van een actuele en feitelijke werkelijkheid, waarin kinderen en volwassenen aan gruwelijke vormen van criminaliteit worden blootgesteld. De stichting heeft deze documentaire laten maken om het gesprek hierover te bevorderen en zo mogelijk hulpverleners uit een isolement te halen, waarin ze zich (geconfronteerd met dergelijke rapportage) nu vaak bevinden.

Het thema van dit symposium was:

De Grens, over dader- en slachtofferschap bij chronische traumatisering en slachtoffers van mensenhandel

• Lezing 1 door Christel Kraaij

De dramadriehoek als hulpmiddel bij het omgaan met ritueel misbruik. Binnen de hulpverlening van volwassenen met vroegkinderlijk trauma en bekend met een dissociatieve identiteitsstoornis kun je als behandelaar cliënten tegenkomen die ervaringen met ritueel misbruik rapporteren. In sommige gevallen maken deze cliënten nog onderdeel uit van de groepering waarbinnen dit plaatsvindt en zijn zij zowel slachtoffer als medeplichtig gemaakt. Dit brengt verschillende dilemma’s met zich mee. Om hier helder over te kunnen blijven reflecteren als behandelaar en tegelijkertijd te voldoen aan je burgerplicht, de beroepscode en de meldcode huiselijk geweld, is het van belang om uit de drama-driehoek te blijven met je cliënt, met de omgeving en ook met justitie, indien zij betrokken zijn/raken. Hoe doe je dat en behoud je tegelijkertijd je betrokkenheid bij deze ernstig beschadigde mensen en de mensen om hen heen, die dit raakt.

• Lezing 2 door Swanny Kremer

Over de grens bij (on)toerekeningsvatbaarheid, slachtoffer- en daderschap in de forensische psychiatrie. Daderschap en slachtofferschap, oorzaak en gevolg, lopen vaak door elkaar heen. Maar hoe zit het dan eigenlijk met de scheidslijn tussen daders en slachtoffers? Welke bril zet je op als je naar iemand kijkt? Wie zie je? Dader, slachtoffer, beide? De bril die je opzet beïnvloedt ‘de werkelijkheid’ die je ziet. Wanneer we de grens tussen slachtoffer en dader ter discussie stellen, trekken we dan ook de grens tussen ‘goed’ en ‘kwaad’ in twijfel? Kunnen we de categorieën ‘dader’ en ‘slachtoffer’ nog wel gebruiken? Is dat wel constructief? In het strafrecht uiteraard wel. Maar hoe zit het in ‘de zorg’?

• Workshop 1 door Christel Kraaij

De kracht van de combinatie; beeldende therapie en psychotherapie, ook bij de gevolgen van georganiseerd misbruik. Psychotherapie en beeldende therapie vullen elkaar goed aan binnen de behandeling van de dissociatieve identiteitsstoornis. Indien cliënten aangeven dat er sprake is van ritueel misbruik-ervaringen blijkt dit ook een krachtige combinatie, waarin cliënten met behulp van verschillende methodes ondersteund worden in het integreren van zeer tegenstrijdige ervaringen, inclusief gevoelens, gedachtes en gedrag.

• Workshop 2 door Swanny Kremer

Na een korte inleiding over tbs, en ‘de Mesdag’ specifiek, zal Swanny Kremer met de aanwezigen een patiënten-casus volgens de moreel beraad methode bespreken. Deze echt bestaande casus gaat over een tbs-patiënt die zowel dader als slachtoffer is van seksueel misbruik. Tijdens zijn resocialisatiefase wil hij graag een prostituee bezoeken. Ga je als professional in de forensische psychiatrie achter dit verzoek staan of niet? In de workshop worden verschillende perspectieven besproken, waarden die op het spel staan worden ontrafeld alvorens met elkaar tot een weloverwogen conclusie te komen.

• Workshop 3 door Bas Kremer en Anne de Vries

Ritueel misbruik, ideologie of methodiek? Bas Kremer en Anne de Vries werken al lange tijd nauw samen. In deze workshop houden zij TGG tegen het licht en onderzoeken of het er bij TGG nu gaat over een gespiegeld geloof of is het geloof eigenlijk ondergeschikt en gaat het uiteindelijk meer over zware criminaliteit, macht, mensenhandel en uiteindelijk om georganiseerde kinderprostitutie?

• Workshop 4 door Rob Kelder

Mensenhandel, slachtoffers als daders en non-punishment. In de workshop gaat Rob in op het fenomeen slachtoffers als daders, zowel bij de buitenlandse mensenhandel als bij de binnenlandse mensenhandel (loverboyproblematiek). Hij ervaart regelmatig dat een uitleg van het non-punishment beginsel bij slachtoffers tot grote opluchting en vermindering van stress leidt. In de workshop wordt dit beginsel uitgelegd.

• Workshop 5 door een ervaringsdeskundige

Getuigenis en open gesprek met overlevende georganiseerd geweld: 'Ik ben vanaf mijn vroegste jeugd opgegroeid in een wereld waarin ritueel misbruik en ander systematisch geweld gebruikelijk was. Mijn ouders waren belangrijke figuren in dat systeem en ik heb ongeveer alles meegemaakt wat een mens een kind aan wreeds kan aandoen. Ik werd ook gehersenspoeld door zogenaamde ‘programmeringen’. Door veelvuldige dissociatie en DIS te ontwikkelen heb ik dit alles toch overleefd. Na vele jaren therapie kan ik nu zeggen dat ik besta.'

• Workshop 6 door Aad Stierum

Dissociatie, niet te missen! Dissociatieve verschijnselen veroorzaakt door traumatische ervaringen komen vaak voor bij kinderen, maar worden vaak niet herkend. Wat is het gevolg hiervan, waarom dissociëren kinderen eigenlijk, hoe moeten we er mee omgaan en is het te behandelen? Deze workshop probeert antwoord te geven op deze vragen.

• Workshop 7 door Vivienne de Vogel

Slachtofferschap als verklaring voor daderschap? In deze workshop gaat Vivienne in op de verwevenheid van slachtofferschap en daderschap bij vrouwen en mannen opgenomen in de forensische psychiatrie.